21. به کودکان این مطلب را بیاموزید!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«علموا صبیانکم ما ینفعهم الله به لا یغلب علیهم المرجئة برایها؛ (21)
به کودکانتان چیزهایی بیاموزید که خداوند با آن چیزها سودشان می‌رساند تا مرجئه (منحرفان عقیدتی) با دیدگاهشان بر آنان چیره نشوند.»
22. می‌دانید دانش خود را از که می‌گیرید؟
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
«فانظروا علمکم هذا عمن تاخذونه؛ (22)
بنگرید این دانش خود را از که می‌گیرید.»
23. مقام ایرانیان در دانش اندوزی
پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله می‌فرمایند:
«لو کان العلم منوطا بالثریا لتناوله رجال من فارس؛ (23)
اگر دانش منوط به [رفتن به] ستاره ثریا باشد، مردمانی از ایران به آن دست می‌یابند.»
24. دانش را با اندیشیدن همراه کن
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«الا لا خیر فی علم لیس فیه تفهم؛ (24)
آگاه باشید! در دانشی که در آن اندیشیدن نباشد، خوبی نیست.»
25. به احترام معلم برپا!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«قم عن مجلسک لابیک ومعلمک ولو کنت امیرا؛ (25)
از جای خود برای پدر و آموزگارت برخیز، اگر چه فرمانروا باشی.»
26. دانشمند را خدمتگزار باش!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«اذا رایت عالما فکن له خادما؛ (26)
هرگاه دانشمندی را دیدی، خدمتگزار او باش.»
27. گفت و گوی علمی بهتر از شب زنده داری است
امام باقرعلیه السلام می‌فرمایند:
«تذکر العلم ساعة خیر من قیام لیلة؛ (27)
یک ساعت گفت و گوی علمی بهتر از یک شب زنده داری است.»
28. از شاگردی کردن خجالت نکش!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«لا یستحین احد اذا لم یعلم الشی ء ان یتعلمه؛ (28)
هیچ کس شرم نکند هنگامی که چیزی را نمی‌داند، آن را بیاموزد.»
29. قله دانش کجا و تن آسودگی کجا!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«لا یدرک العلم براحة الجسم؛ (29)
دانش با تن آسودگی فراچنگ نمی‌آید.»
30. آری، افسردگی هرگز!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«العالم الذی لا یمل من تعلم العلم؛ (30)
دانشمند کسی است که از فراگیری دانش به ستوه نمی‌آید.»
31. به شاگرد زور نگو اگر چه معلمی!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«ابغض العباد الی الله سبحانه العالم المتجبر؛ (31)
مبغوض‌ترین بندگان نزد خداوند پاک، دانشور زورگو است.»
32. گر نمی‌دانی نمی‌دانم بگو!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«قول «لا اعلم» نصف العلم؛ (32)
««نمی‌دانم» گفتن نیمی از دانش است.»
33. به دانش خود مناز!
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«حسبک من الجهل ان تعجب بعلمک؛ (33)
برای نادانی تو همین بس که به دانش خود بنازی.»
34. امان از حسادت و تحقیر!
امام باقرعلیه السلام می‌فرمایند:
«لا یکون العبد عالما حتی لا یکون حاسدا لمن فوقه ولا محقرا لمن دونه؛ (34)
هیچ بنده‌ای به دانشوری نمی‌رسد، مگر آنکه به فراتر از خود رشک نورزد و فروتر از خویش را خرد نشمرد.»
35. من آنم که...
پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله می‌فرمایند:
«من قال: انا عالم فهو جاهل؛ (35)
هر آن کس گفت: من دانایم، همو نادان است.»
36. از دیگران نیز تجربه علمی بیاموز!
پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله می‌فرمایند:
«اعلم الناس من جمع علم الناس الی علمه؛ (36)
داناترین مردم کسی است که دانش مردم را به دانش خویش افزون کند.»
37. بهترین و بدترین دانش اینهاست
امام امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند:
«خیر العلم ما اصلحت به رشادک وشره ما افسدت به معادک؛ (37)
بهترین دانش آن است که به وسیله آن، هدایت خویش را بسامان کنی و بدترین دانش آن است که به وسیله آن، معاد خود را نابسامان کنی.»
38. یاری ستم پیشگان هرگز!
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
«ملعون ملعون عالم یؤم سلطانا جآئرا معینا له علی جوره؛ (38)
نفرین و نفرین باد بر آن دانشمندی که از شاه ستم پیشه‌ای پیروی می‌کند و بر ستمکاریش او را یاری می‌دهد.»
39. چرا نویسندگی را فراموش کرده ایم؟
پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله می‌فرمایند:
«المؤمن اذا مات وترک ورقة واحدة علیها علم تکون تلک الورقة یوم القیامة سترا فیما بینه وبین النار؛ (39)
مؤمن چون بمیرد و از خود برگه‌ای به جا بگذارد که روی آن دانشی باشد، این برگه روز رستاخیز میان او و آتش دوزخ پوششی می‌شود.»
40. فرجام نیک تعلیم و تعلم شهادت است
پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله می‌فرمایند:
«اذا جآء الموت طالب العلم وهو علی هذه الحال مات شهیدا؛ (40)
هنگامی که مرگ جوینده دانش فراز آید و او بر همین حال جویندگی دانش باشد، شهید درگذشته است.»
پاورقی:
21) همان، ج 2، ص 17.
22) کافی، ج 1، ص 32.
23) بحارالانوار، ج 1، ص 195.
24) کافی، ج 1، ص 36.
25) مستدرک الوسائل، ج 15، ص 203.
26) معجم الفاظ غررالحکم، ص 286.
27) بحارالانوار، ج 1، ص 204.
28) نهج البلاغه، کلمه قصار 79.
29) معجم الفاظ غررالحکم، ص 150.
30) همان، ص 1063.
31) همان، ص 141.
32) همان، ص 1105.
33) بحارالانوار، ج 2، ص 48.
34) همان، ج 78، ص 173.
35) همان، ج 2، ص 110.
36) همان، ج 1، ص 164.
37) معجم الفاظ غررالحکم، ص 421.
38) بحارالانوار، ج 75، ص 381.
39) همان، ج 1، ص 198.
40) همان، ج 1، ص 186.
