عوامل دورى و کنارهگیرى از مطالعه
گاهى اوقات علاقمند به علم آموزى و مطالعه هستیم ولى پس از مدت کوتاهى از آغاز به مطالعه آن را رها مى کنیم. شناسایى عوامل دورى از مطالعه مى تواند ما را کمک کند تا به رفع این موانع اقدام کنیم و میزان بهره‌ورى و علاقه به
مطالعه را افزایش دهیم این عوامل مى تواند یک یا چند مورد از موارد ذیل باشد:
1ـ بى علاقگى و ناآشنایى نسبت به موضوع:[1] بنابراین قبل از مطالعه باید موضوع را شناخت و علاقه و سطح معلومات و نیازهاى خود را نسبت به آن سنجید. البته گاهى، از اهداف برخى از موضوعات آگاهى نداریم و نیاز است در
رابطه با آن موضع‌ها مشورت کنیم.
2ـ عدم تمرکز حواس:[2] عدم تمرکز حواس از موانع و آفات اساسى مطالعه است. زیرا آن مقدار از مطالب در اثر مطالعه کتاب یا داستان و یا... در ذهن مى ماند که به وسیله تمرکز حواس در ذهن نقش بسته است پس عوامل مزاحم
درونى گرسنگى، اضطراب و.. .بیرونى سر و صدا، گرماى زیاد و... را ابتداء رفع کنید سپس به مطالعه بپردازید.
3ـ توجه نکردن به مراحل، انواع و شیوه مطالعه:[3] که با آشنایى و به کار گیرى متناسب هر کدام در جایگاه خود مى توان بر این منابع چیره شده مثلاً به جاى «تلفظ کلمات» به «صامت خوانى» و به جاى «کلمه خوانى» به «عبارت
خوانى» روى آوریم و با داشتن سئوال به سراغ پاسخ‌هاى موجود در کتاب‌ها برویم.
4ـ بى نظمى در مطالعه:[4] انسان نباید به هر نوشته و هر کتابى که دست یافت آن را بخواند، بلکه باید به مطالعات جهتدار روى آورده، از آن بهره‌ها ببرد.
5ـ عدم احساس نیاز: مهمترین شرط بهره‌ورى یک مطالعه موفق احساس نیاز نسبت به موضوع مى باشد و به دنبال آن علاقمندى مى آید و الا اگر نسبت به موضوع مورد مطالعه احساس نیاز نکنیم، پس از مدت کوتاهى آن را رها
خواهیم نمود.[5]
6ـ مشکل کتاب: گاهى اوقات مشکل از ما نیست بلکه متنى را که مطالعه مى کنیم ممکن هست از نظر ظاهرى جذاب نباشد و مشکل داشته باشد یا این که آن متن از نظر محتوا مشکل داشته باشد لذا اگر مبتدى هستیم باید از نظر
متخصصین بهره‌مند شد.[6]
7ـ ندانستن پیش نیازها: گاهى اوقات مطالعه یک کتاب یا یک رشته تحصیلى متوقف مى باشد به مطالعه پیش نیازهاى آن والا از مطالعه آن متن زده مى شویم. مثلاً آقایى مى خواهد کتاب انسان شناسى از دیدگاه روانشناسى را
بخواند، اگر قبلاً با مکاتب فلسفى آشنایى نداشته باشد نمى تواند این کتاب را بفهمد.[7]
8ـ موضوع مطابق درک و فهم نیست: باید نوع موضوعاتى را که به عنوان مطالعه انتخاب مى کنیم با سطح فهم ذوق و استعداد و تیپ شخصیتى ما تطابق داشته باشد اگر ذهن شخص استعداد و تیپ شخصیتى اش فلسفى نیست لذا
نباید در رشته فلسفه و مطالعه کتاب‌هاى فلسفى و انتزاعى به شکل تخصصى وارد شود.[8]
به عنوان مثال اگر درون گرا است نباید به رشته‌هاى جامعه شناسى برود که لازمه آن ارتباط با مردم و جامعه باشد.[9]
9. عدم توجه به اهمیت کسب علم: قرآن و پیامبر_ صل الله علیه و آله و سلم _ به یادگیرى و فراگیرى علم، تفکر، اندیشیدن، مشورت و کشف حقیقت اهمیت زیادى مى دهند تا جایى که پیامبر اکرم _ صل الله علیه و آله و سلم _
کسب علم را براى هر زن و مردى واجب دانسته اند و مى فرماید: «طلب العلم فریضه على کل مسلم[10]؛ طلب و کسب دانش بر هر مسلمانى واجب است.»
10.عدم همنشینى اهل علم و مطالعه: بى تردید انسان در اثر همنشینى رنگ و بوى خصلت هاى همنشین را مى گیرد به همین خاطر در معارف ما توصیه فراوانى شده که در انتخاب و گزینش دوست دقت زیادى به خرج دهیم رسول
خدا_ صل الله علیه و آله و سلم _ مى فرمایند سائل العلماء و خالط الحکماء‌و جالس الکبرا؛ از دانشمندان بپرسید و با حکما و اندیشمندان معاشرت و نشست و برخاست کنید و با بزرگان همنشینى کنید[11].
11. عدم توکل و توسل: در معارف ما از علم به عنوان نورى یاد شده که خداوند آن را در دل اهلش مى اندازد افرادى که حقیقتاً مؤمن هستند و ذهنشان به امور زائد و دنیوى اشتغال ندارد قلب و فکرشان از غل و زنجیرهاى حسد، کینه،
کبر، فخر فروشى و گناه آزاد است و دست خدا را در همه کارها مشاهد مى کنند راحت تر مى توانید به این نور دست یابند و هر جا مشکل داشتند از خداوند و سرچشمه فیضات خدا «ائمه _ علیهم السلام _ » مى خواهند که دریچه
هاى دانایى را به روى آنها بگشایند و آنها را اهل فکر و مطالعه و تدبر برگرداند در حالات ابن سینا آمده که ایشان هرگاه مشکل علمى اى داشتند به مسجد جامع شهر مى رفتند و از خدا مى خواستند حقایق را به روى ایشان باز کنند و
جواب خود را مى گرفتند[12] بى تردید وقتى فرد در فرایند یادگیى و مطالعه به حقایقى برسد این خود زمینه و موتور حرکت او براى ادامه کار با شوق بیشتر خواهد بود.
تذکر: مطالب زیادى در این مقوله قابل طرح و بررسى است اما به خاطر این که بناء این نوشته بر اختصار است ما از بیان آن صرف نظر مى کنیم و خوشه چینى آن را به شما در کتاب آداب تعلیم و تعلم در اسلام، نگارش سید محمد باقر
حجتى، حواله مى کنیم.
پى نوشتها
[1] . موگهى، عبدالرحیم، روش مطالعه و تلخیص، نمایشگاه کتاب 1371، ص58 ـ 59.
[2] . همان.
[3] . همان.
[4] . اقتباس از فصل سوم، طوسى، بهرام، مهارت‌هاى مطالعه، انتشارات ترانه، تهران، چاپ یازدهم، 1380.
[5] . همان.
[6] . همان.
[7] . همان.
[8] . اقتباس از فصل سوم، طوسى، بهرام، مهارت‌هاى مطالعه، انتشارات ترانه، تهران، چاپ یازدهم، 1380.
[9] . براى مطالعه بیشتر، ر.ک: مطالعه روشمند نوشته عین الله خادمى،نشر پارسایان قم.
[10] . آداب تعلیم و تعلم در اسلام نگارش دکتر سیدمحمد باقر حجتى 1359، نشر فرهنگ اسلامى ص 45.
[11] . همان، ص 96، با کمى تغییر و اضافه.
[12] . همان، ص 225 برخى از ریشه هاى دورى از مطالعه را باید در عوامل زمینه ساز فراموش مثل خوردن پنیر زیاد، خواندن روى سنگ قبر، راه رفتن میان دو زن، افراط در آمیزش حجامت گودى پس سر،بیدار
خوابى و .... جستجو کرد (ر.ک: احادیث پزشکى محمدى رى شهرى دارالحدیث، قم ص 147).
منبع :سایت اندیشه قم
برچسب ها : عوامل دورى و کنارهگیرى از مطالعه ,
