راه هاى رسیدن به موفقیت
مقدمه: قبل از شروع بحث لازم است اشاره اى به مفهوم موفقیت و ابزارهاى آن کنیم. سپس به فرق علاقه و استعداد بپردازیم و بعد ابزارهاى درونى و بیرونى موفقیت مورد بحث قرار خواهد گرفت.
موفقیت(SUCCESS)
مفهوم موفقیت یک امر نسبى (از فرد تا فرد از فرهنگ تا فرهنگ، و از مکتب جهان بینى و ایدئولوژى، تا مکتب فرق دارد) و یک امر تشکیکى (یعنى ممکن است شخصى نسبت به گذشته اش موفق باشد ولى در عین حال مراتب بالاترى
از موفقیت را در پیش دارد که البته این امر بیشتر در امور اخلاقى و ارزشى مثل کمال، علم خواهى بیشتر نمود دارد) است. در فارسى واژهاى مترادف آن ظفر، پیروزى و کامیابى و... است.
ابزار موفقیت
موفقیت محبوب عمومى بشر است. همه افراد بشر در هر رشته و مقامى که هستند به دنبال وسیله، ابزار و راه رسیدن به موفقیت هستند؛ ولى افراد بشر دریافتن این وسیله یکسان نیستند، افرادى که هیچ واقع بینى ندارند و درک
صحیحى از روابط على و معلولى حوادث ندارد، بحث شانس و بخت را به میان مى کشند، برخى دیگر وسیله موفقیت را در عوامل موجود خارجى جستجو مى کنند. ولى در میان عوامل خود (استعدادها، علائق، حوصله و پشتکار و ...)
را فراموش مى کنند. برخى موفقیت را به نبوغ نسبت مى دهند، یعنى فکر مى کنند تنها عامل موفقیت نبوغ است و گمان مى کنند مثلا فلان مخترع ظرف چند روز یا چند ساعت به فلان کشف رسیده، ولى از پشتکار، صبر و تحمل
سختیهاى راه آنها بیخبرند. الکساندر هامیلتن میگوید: مردم به من نابغه مى گویند، من از نبوغ خود خبر ندارم، فقط مى دانم شخص زحمتکشى هستم. دانشمند بزرگ فرانسوى پاستور، شعار زندگیش کار بود.[1]
فرق استعداد و علاقه
از جمله عواملى که براى رسیدن به موفقیت حیاتى است استعداد و علاقه است. هر کارى را که انسان بتواند (استعداد بالفعل و بالقوه) آنرا بهتر و عالیتر انجام دهد در آن استعداد دارد. و هر کارى و امرى که با شور و شعف و لذت و
بدون خستگى انجام دهد را بدان علاقه دارد. گاهى ممکن است استعداد باشد (حس شعرى) و علاقه نباشد (شعر نگفتن و انگیزه آن را نداشتن) بیشتر مواقع انسان با استعداد متوسط و یا کمتر از آن ولى با علاقه بالا و پشتکار به
موفقیتهایى نایل مى شود، اما اگر هر دو _ استعداد و علاقه _ در یک امر باشند، موفقیت چند برابر خواهد بود.[2]
براى رسیدن به موفقیت توجه و به کارگیرى ابزارهاى درونى و بیرونى بسیار مهم است. عمده این شیوه ها از زندگى افراد و الگوهاى موفق جوامع به دست آمده، کسانى که خود شاهد موفقیت را در آغوش خود لمس کرده‌اند. در ذیل
به این ابزارها اشاره مى کنیم:
الف. ابزارهاى درونى فرد:
ابزارهاى درونى ابزارهایى هستند که خداوند در نهاد انسان قرار داده و انسان وظیفه دارد از آنها به بهترین نحو براى رسیدن به کمال استفاده کند:
1. خواستن موفقیت: اولین قدم خواستن خود فرد است. انسان اگر به طور جدى خواهان امرى باشد دنبال راهکارها مى رود و با پشت سرگذاشتن سختیها به آن مى رسد.
2. نیاز و انگیزه: دو اهرم روانى هستند که به انسان قدرت، پویایى و حرکت مى بخشد و انسان را به سوى هدف (موفقیت) مى کشانند. گاهى انسان مى تواند در خود ایجاد انگیزه و نیاز کند مثلا آن را وظیفه و مسئولیت دینى خود
بداند که انجام ندادن آن عقاب دارد یا با افراد موفق معاشرت کند و تصمیم خود را به دیگران بگوید، به موفقیتهاى خود پاداش بدهد و تنبلیهاى خودش را تنبیه و جریمه کند، مثلا مطالعه نکردم، سه ماه از پول تو جیبیم صرف نظر مى
کنم و از کلمات تاکیدى مثبت استفاده کند، مثلاً بگوید من مى توانم، من خسته نمى شوم، خدا همراه من است.
3. پرهیز جدى از تاخیر: هر گاه تصمیم گرفتید کارى را انجام دهید، بلافاصله قدمهاى اولیه را معقولانه بردارید. مطمئن باشید آن فردایى که مى گویید نخواهد آمد، همین الان را غنیمت بشمارید.
4. تقویت اراده: عزم و اراده و اعتماد به نفس خود را تقویت کنید. از خوردن غذاهاى پرچرب و انرژى زیاد پرهیز کنید. ورزش و تمرین را جدى بگیرید. از طبیعت لذت ببرید. با تقویت بعد معنوى (نماز، توسل و...) بر بعد غریزى خود مسلط
شوید تا اسیر خواسته هاى مزاحم نشوید، اعتماد به نفس داشته باشید و بدانید که انسان داراى نیروهاى بیکران است.
5. نظم در امور فردى و اجتماعى و برنامه ریزی[3]
1 _ 5. دفتر مخصوص برنامه ریزى داشته باشید تا ساعات مفید و غیرمفید خود را محسوستر ببینید و برنامه خود را به متخصصها نشان دهد.
2 _ 5. از دو طرح بلند مدت (رسیدن به هدف) و کوتاه مدت (ساعات کار، مطالعه، رفع موانع فعلى) استفاده نماید.
3 _ 5. در برنامه ریزى خود امور مهم را مقدم بشمارید.
4 _ 5. بر برنامه خود کنترل و مراقبه داشته باشید و در صورت خارج شدن از برنامه، سریع اصلاح کنید و از سستیهاى خود نگذرید. هر روز و هر هفته محاسبه کنید و ارزیابى کنید که موفق بودید یا نه.
5 _ 5. توجه داشته باشید که مانعها و پیشامدها توجه و تمرکز شما را به هم نزند. عمده توجه و انرژى خود را به مشکل گشایى و حل آن اختصاص دهید و در آن مضطرب نشوید. اضطراب زیادى کار شما را مختل مى کند.
6 _ 5. در ساعات خود به صرف انرژى اهمیت زیادى بدهید.[4] تماشاى زیاد تلویزیون، گردشهاى نامناسب، جلسه هاى طولانى غیر علمى عمده انرژى شما را صرف مى کند. در موقع نشاط به اصل برنامه خود بپردازید و در اوقات دیگرى
انرژى خود را شارژ کنید (تفریح، طبیعت، حمام آب گرم، تغذیه مناسب با کیفیت، خواب متناسب، ورزش ملایم نشاط بخشند).
6. استعدادیابى: با توجه به تمرکز کارى خود در گذشته، علایق، اهمیت دادنها، بررسى دروس مورد علاقه و نمرات آنها استعداد خود را به دست آورید. گاهى مواقع شکست موجب استعدادیابى مى شود، همانگونه که مثلاً مى گویند
شکسپیر به خاطر فقر دزدى کرد، وقتى به زندان افتاد، شعرى در مذمت ظلم حاکم گفت و همان جا متوجه ذوق شعرى خود شد و یا هجرتهاى او از زن و فرزندانش اگرچه تلخ بود، اما شیرینها به همراه داشت (رنجها گنج آورند). شکست
مقدمه پیروزى است. از سختى ها نباید ترسید. باید بدانیم که از پس هر سختى، آسایش و راحتى است. (إن مع العسر یُسرا).
7. تمرکز بر موضوع:[5] نقش ذره بین را در تمرکز نور و سوزاندن ایفا مى کند. با حوصله و صبر از پراکنده کارى به شدت دورى کنید. حضرت مى فرمایند: کار کمى که دوام داشته باشد از کار زیاد ملال آور برتر است. حوصله و صبر به قول
شهید مطهرى درکارهاى بزرگ دخالت زیادى دارد. از شاخه به شاخه‌اى دیگر پریدن مانع موفقیت است. مردم در اختراعها اول چیزى که به ذهنشان خطور مى کند نبوغ، هوش و فکر بلند مخترع است. فکر مى کنند با نبوغ مى توان ظرف
چند روز یا ساعت به موفقیت رسید. و هیچ متوجه یک رکن اساسى در موفقیت یعنى حوصله زیاد نیستند. صفات بد اخلاقى (حسد، کینه، غیبت، ...) سلامت روانى و ذهنى و حتى جسمى ما را به هم مى زند و مانع تمرکز مى
شود؛ چرا که این صفات بد دائماً با صفات عالى انسانى ما که اصلاحگر هستند، در جنگ روانى مى باشند (صفات عالى مثل فطرت الهى، وجدان، دل و عقل) و حتى گاهى این امر به صورت سردرد، زخم معده و ... بروز مى کند.
8. مستقل و خلاق بودن: انسان نباید شخصیت زده باشد، باید حرف دیگران را به دلیل و تفکر، تحلیل و بررسى نمود، حتى افراد مورد علاقه خود. باید خلاق بود یعنى همیشه نباید دنبال رو بود، از شکستهاى دیگران درس گرفت. باید
شجاعت و شهامت داشت؛ چه بسا به خاطر احتمال خطر نامعقول ازکارهاى خوب و اهداف عالى باز ماند.[6]
9. حفظ تعادل در ابعاد شخصیت: تعادل امرى است که در زندگى بسیار ضرورى است. انسان داراى دو بعد ملکوتى و جسمانى است و اسلام به تغذیه هر دو بعد توجه و تاکید دارد، عدم ارضاى معقول و مشروع هر کدام مى تواند مصیبت
آور باشد. البته چون که اصل و جوهره انسان روح اوست، باید به آن توجه بیشتر شود و این بعد باید بر جسم (غرائز و نفس اماره) غلبه داشته باشد و این یعنى حقیقت اراده، چون بى ارادگى بیشتر با غلبه غرائز (شهوت، پرخورى ،
خواب ، تنبلى و...) نمود پیدا مى کند. پس باید با نماز، ادعیه، نیایش، تامل در خلقت، انفس و آفاق و نعمتها بعد روحانى خود را قوى نمود و غرائز را بطور مشروع ارضاء کرد، عدم تعادل رشد سرطانى شخصیت و انحراف را به همراه
دارد.[7]
10. حذف عادت هاى پست: باید عادتهاى بد را حذف کنید و خود را به کارهاى خوب، با تکرار و تمرین عادت دهید. بهتر است براى عادت حذف شده، جایگزین بگذارید).
11. مرد عمل بودن: عاقل باشیم نه عالم فقط، عاقل عالم به تجزیه تحلیل مى پردازد و به دانسته هاى خود عمل مى کند، ولى عالم مثل طوطى محفوظات را در ذهن انبار مى کند و جلوى خلاقیت خود را مى گیرد.[8]
12. غنیمت شمردن فرصتها: حضرت على _ علیه السلام _ مى فرمایند: فرصتها را غنیمت بشمارید که مثل ابر گذرا هستند. از گذشته درس و عبرت براى خود بگیرید (افرادى که دائما در گذشته و خاطرات آن و آینده و حوادث و... آن
سیر مى کنند از سلامت روانى برخوردار نیستند). توجه به نشاط جوانى، توجه به عدم مشغله هاى زندگى قبل از کار و ازدواج، استفاده از دوستان اهل مطالعه، توجه به الگوهاى سالم موفق و هجرت لازم از وطن براى ارتقاء ....
13. لیست موفقیتها و توجه به نقش کلمات در موفقیت: لیستى از موفقیتهاى کامل و نسبى از گذشته خود تهیه کنید و با نگاه به آنها به تواناییهاى خود اعتماد کنید. به کلماتى که به کار مى برید عنایت داشته باشید، به جاى گفت
«بدبخت شدم» بگوید صدمه دیدم، به جاى گفتن کار تمام شد و بیچاره شدم، بگوید: از وقت مى توانستم بهتر استفاده کنم. از دوستانى که دائماً آیه یأس مى خوانند و منفى بافى اند به شدت پرهیز کنید. نسبت به موفقیت دیدگاه
مثبتى داشته باشید تا از یأس و درنتیجه تنبلى و شکست در امان باشید.
14. توکل به خدا: در هر کارى بعد از تصمیم گیرى و اراده قاطع، باید به خدا توکل کرد و قدم هاى استوار براى رسیدن به هدف برداشت.
ب. ابزارهاى خارج از فرد
1. الگوهاى موفق و عینى: به الگوهاى زنده اطراف خود توجه کنید، راز موفقیت آنها را جستجو کنید. البته به تفاوتهاى فردى توجه داشته باشید. گاهى برخى شیوه ها مخصوص و منحصر به فرد یک نفر است. از شیوه هاى عمومى
موفقیت کمک بگیرید.
2. مطالعه زندگى نامه افراد موفق: بهتر است کتابهاى افراد موفق و ویژگیهاى شخصیتى را آنها به طور مداوم هر چند اندک مطالعه کنید.
3. دوستان کوشا، مثبت اندیش و متعادل (جسمى و روحى) انتخاب کنید، از دوستان تنبل منفى اندیش فاصله بگیرید.
4. با توجه به استعداد و علاقه خود، به الگوهاى مثبت عشق بورزد. ارادت و عشق به الگوهاى زنده بر شیوه کار شما حتى حالات شما اثر مى گذارد و شما را همانند او مى کند.
5. از شانس و اقبال تعریف جدیدى ارائه دهید:[9] تلاش زیاد همراه با فکر صحیح = موفقیت و شانس
6. در انتخاب شغل دقت کنید (مفید، استعداد، علاقه). در انتخاب همسر کوشش کنید به معیارهاى کارى و ارزشى شما نزدیک باشد و شما را در امر موفقیت و هدف کمک کند.
7. آموختن شیوه ها: (شیوه هاى هر کارى را از اساتید مجرب و کتابهایشان بخواهید) ندانستن شیوه هر کار مثل مطالعه، یعنى دقت هدردادن، یعنى لقمه دور سر چرخاندن و دانستن یعنى راه میانبر.
8. به رقابت و مقایسه مثبت توجه کنید؛ چرا که در دستورات دینى ما هست که در کارهاى خوب نسبت به یکدیگر پیشى بگیرید و یا خودتان را با معیارها و الگوهاى صالح تطبیق و مقایسه دهید، رقابت منفى (حسد،...) سلامت روحى
روانى و جسمى ما را به هم مى زند و به تمرکز که رکن بسیار مهمى است، در موفقیت لطمه وارد مى کند. باید از فنون ارتباط سالم و سازنده با دیگران (سلام، تبسم، عدم تحقیر، صدا زدن اسم که خصوصیترین امرى است که از اول
زندگى با آنها بوده و... استفاده کنید.
نکته: براى موفقیت خود و جامعه خود حرکت از درون (موفقیت شخصى) به بیرون (موفقیت عمومى) بسیار حائز اهمیت است، چرا که این فرد است که جامعه را مى سازد و جامعه یعنى آحاد جامعه.
نکته پایانى: لازم به تذکر است که باید همه این راهکارها را در کنار هم دید تا تعادل در تمام ابعاد شخصیت و استعدادها را به هم نزنیم و استفاده بیشتر از بحث ببریم. دیگر اینکه به گفته بزرگان و افراد موفق اخلاص و توسل به اهل بیت
_ علیهم السلام _ نمک موفقیت است. کمااینکه در کتابها و حکایات و عنایات اهل بیت به آنها اشاره شده است. دیگر اینکه باید با تامل و تفکر به موفقیت دنیوى و اخروى حرکت صورت گیرد؛ پس باید دنبال موفقیتهاى لذت آور و پایدارى
بود که کمال آور هم هستند (از خوشگذرانیهاى مقطعى صرف نظر نموده و یا حساب ویژه براى صرف وقت و انرژى براى آنها در نظر نگرفت).
منابع کمکى:
1. تکنولوژى موفقیت، حیدر محمدى، نشر هستى نما.
2. رمز پیروزى مردان بزرگ، مؤلف آیت الله جعفر سبحانى، انتشارات اسلامى.
3. خود سازى، ابراهیم امینى، انتشارات شفق.
[1] . نگارش، حمید، رمز موفقیت، شهید مطهرى، موسسه فرهنگى انتشارات امام عصر، با تغییر و اضافه، ص 98.
[2] . عرفانى فر، داریوش، اخلاق موفقیت در زندگى، قم، نشر خرم، 1378، ص 135 با کمى تغییر.
[3] . شان کاوى، هفت قدم در راه موفقیت نوجوانان، مترجم ساناز قاسمى، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، 1380، ص 194.
[4] . اگر موفقیت یک بازى است اینها قواعد بازى هستند، مترجم، منیژه شیخ جوادى، انتشارات همایش اندیشه، 1381، ص114.
[5] . رمز موفقیت شهید مطهرى، ص 98.
[6] . همان، ص 91 و 92.
[7] . مظاهرى، حسین، عوامل کنترل غرایز، تهران، موسسه نشر وتحقیقات ذکر، 1378، ص 56 با کمى تغییر.
[8] . مطهرى، مرتضى، رمز موفقیت، ص 78 با کمى تغییر.
[9] . آنتونى رابینز، یادداشتهاى یک دوست، مترجم مهدى مجردزاده کرمانى، موسسه فرهنگى راه بین، ص 38.
منبع :سایت مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه
برچسب ها : راه هاى رسیدن به موفقیت ,
